កើតឡើង ឧទ្ធច្ចៈកើតឡើង ទោមនស្សកើតឡើង បុគ្គលត្រេកអរនឹងទិដ្ឋិ ប្រារព្ធនូវវិចិកិច្ឆា ប្រារព្ធនូវឧទ្ធច្ចៈ ប្រារព្ធនូវទោមនស្ស។ បណ្ឌិត គប្បីចែក ដូចជាបទដែលលោកចែកហើយ ក្នុងកុសលត្តិកៈដែរ។
[៤៣៩] សង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកធម៌ ជាបច្ច័យ នៃអសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកធម៌ ដោយអារម្មណប្បច្ច័យ គឺព្រះអរិយៈទាំងឡាយ ពិចារណានូវកិលេសទាំងឡាយ ដែលលះបង់ហើយ ពិចារណានូវកិលេសទាំងឡាយ ដែលសង្កត់សង្កិនហើយ ដឹងច្បាស់នូវកិលេសទាំងឡាយ ដែលសន្សំទុកហើយ ក្នុងកាលមុន ឃើញច្បាស់នូវសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ថាមិនទៀង ជាទុក្ខ មិនមែនខ្លួន ដឹងច្បាស់នូវចិត្ត របស់បុគ្គលអ្នកប្រកបដោយសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកៈ ដោយចេតោបរិយញ្ញាណ ពួកសេក្ខបុគ្គលក្តី ពួកបុថុជ្ជនក្តី ឃើញច្បាស់ នូវសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ថាមិនទៀង ជាទុក្ខ មិនមែនខ្លួន កាលបើកុសលរលត់ហើយ វិបាកកើតឡើង ព្រោះអំពើនោះជាអារម្មណ៍ (ពួកសេក្ខបុគ្គល និងបុថុជ្ជន) ត្រេកអរ រីករាយ នឹងសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ទោមនស្សក៏កើតឡើង កាលបើអកុសលរលត់ហើយ វិបាកក៏កើតឡើង ព្រោះអំពើនោះជាអារម្មណ៍ សង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ជាបច្ច័យនៃការពិចារណា នូវចេតោបរិយញ្ញាណ
[៤៣៩] សង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកធម៌ ជាបច្ច័យ នៃអសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកធម៌ ដោយអារម្មណប្បច្ច័យ គឺព្រះអរិយៈទាំងឡាយ ពិចារណានូវកិលេសទាំងឡាយ ដែលលះបង់ហើយ ពិចារណានូវកិលេសទាំងឡាយ ដែលសង្កត់សង្កិនហើយ ដឹងច្បាស់នូវកិលេសទាំងឡាយ ដែលសន្សំទុកហើយ ក្នុងកាលមុន ឃើញច្បាស់នូវសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ថាមិនទៀង ជាទុក្ខ មិនមែនខ្លួន ដឹងច្បាស់នូវចិត្ត របស់បុគ្គលអ្នកប្រកបដោយសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកៈ ដោយចេតោបរិយញ្ញាណ ពួកសេក្ខបុគ្គលក្តី ពួកបុថុជ្ជនក្តី ឃើញច្បាស់ នូវសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ថាមិនទៀង ជាទុក្ខ មិនមែនខ្លួន កាលបើកុសលរលត់ហើយ វិបាកកើតឡើង ព្រោះអំពើនោះជាអារម្មណ៍ (ពួកសេក្ខបុគ្គល និងបុថុជ្ជន) ត្រេកអរ រីករាយ នឹងសង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ទោមនស្សក៏កើតឡើង កាលបើអកុសលរលត់ហើយ វិបាកក៏កើតឡើង ព្រោះអំពើនោះជាអារម្មណ៍ សង្កិលិដ្ឋសង្កិលេសិកក្ខន្ធទាំងឡាយ ជាបច្ច័យនៃការពិចារណា នូវចេតោបរិយញ្ញាណ