​[​១៩០​]​ ​បើ​ភិក្ខុ​ពិចារណា​តទៅទៀត​ ​រមែង​ពិចារណា​ថា​ ​ចុះ​ជាតិនេះ​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​ ​មាន​អ្វី​នាំឲ្យកើត​ ​មាន​អ្វី​ជា​កំណើត​ ​មាន​អ្វី​ជា​ប្រភព​ ​កាលបើ​អ្វី​មាន​ ​ទើប​ជាតិ​មាន​ ​កាលបើ​អ្វី​មិន​មាន​ ​ទើប​ជាតិ​មិន​មាន​។​ ​កាល​ភិក្ខុ​នោះ​ ​ពិចារណា​ ​ក៏​ដឹង​ច្បាស់​យ៉ាងនេះ​ថា​ ​ជាតិ​ ​មាន​ភព​ជាហេតុ​ ​មាន​ភព​នាំឲ្យកើត​ ​មាន​ភព​ជា​កំណើត​ ​មាន​ភព​ជា​ប្រភព​ ​កាលបើ​ភព​មាន​ ​ជាតិ​ក៏​មាន​ ​កាលបើ​ភព​មិន​មាន​ ​ជាតិ​ក៏​មិន​មាន​។​ ​ភិក្ខុ​នោះ​ ​រមែង​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ជាតិ​ផង​ ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ហេតុ​ ​ជាទី​កើត​នៃជា​តិ​ផង​ ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទី​រលត់​ ​នៃជា​តិ​ផង​ ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​បដិបទា​ដ៏​សមគួរ​ ​ជា​ដំណើរ​ទៅកាន់​ទី​រលត់​ ​នៃជា​តិ​ផង​ ​ហើយ​ប្រតិបត្តិ​តាមលំអាន​នោះ​ ​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ធម៌​ ​តាម​សមគួរ​ផង​។​ ​ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ​ភិក្ខុ​នេះ​ ​ហៅថា​ ​ជា​អ្នកប្រតិបត្តិ​ ​ដើម្បី​កិរិយា​អស់​ទៅ​នៃ​ទុក្ខ​ ​ដោយ​ប្រពៃ​ ​ដើម្បី​រំលត់​ជាតិ​ ​ដោយសព្វគ្រប់​។​
 [​១៩១​]​ ​បើ​ភិក្ខុ​ពិចារណា​តទៅទៀត​ ​រមែង​ពិចារណា​ថា​ ​ចុះ​ភព​នេះ​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​។​បេ​។​ ​ចុះ​ឧបាទាន​នេះ​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​.​.​.​ ​ចុះ​តណ្ហា​នេះ​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​.​.​.​ ​ចុះ​វេទនា​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​.​.​.​ ​ចុះ​ផស្សៈ​នេះ​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​.​.​.​ ​ចុះ​ស​ឡាយ​ត​នៈ​នេះ​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​.​.​.​ ​ចុះ​នាមរូប​នេះ​ ​មាន​អ្វី​ជាហេតុ​.​.​.​ ​
ថយ | ទំព័រទី ១៧៩ | បន្ទាប់